جەمیل ئەحمەدی لە جەرگەی خەباتی بێپسانەوەی نەتەوەی كورد لەبۆ رزگاریی نەتەوەیی و ئازادی، كەم نین مرۆڤگەلێكی هەڵكەوتوو و دیار كە لە شوێن و بڕگە جیاوازەكاندا جڵەوی ئەم كاروانەیان لە دەستدا بووە و هەركام بە تایبەتمەندیگەلی خۆیان بەرخودانیان لە رێگەی راستدا رێنوێن كردووە. هەروەك لە خوێندنەوەی مێژووماندا دەردەكەوێ، ئەم كەڵەپیاو و شۆڕە ژنگەلە لەجێی خۆیاندا داستانگەلێكن لە فیداكاری و لێهاتوویی، بەڵام ئاسایی دەبێ كە هەر بەڕێزێكیان بەپێی توانا و لێهاتوویی شەخسی و لەبار بوونی بارۆدۆخی دەورو پشتیان ئاستێكی تایبەت لە شوێندانەرییان تۆمار كردبێ. ئەم ئاستە جیاواز و فرەچەشنە لە تەنیشت هەمووی سەركەوتن و ناكامیەكانمان خەرمانێكن لە تەجرێبە كە خوێندنەوە و پێداچوونەوەیان بۆهەر تاكێكی رێبوار و درێژەپێدەری رێگەی ئازادی و رزگاری كوردستان زەروورەتێكی بەرچاو و حاشاهەڵنەگرە.
دوكتۆر ئەوڕەحمان قاسملوو یەكێ لەو رێبەرە مەزنانەی نەتەوەكەمانە كە حافزەی هاوچەرخمانی تەژی كردووە لە بیركردنەوە و تامەزرۆیی. بیركردنەوەیەك كە ئاوێتەیە لەگەڵ قووڵبوونەوە لە كەسیەتی خودی خۆی وەك رێبەرێكی هەڵكەوتوو و لە هەمان كاتدا وانەیەك بۆ دۆزینەوەی رێگاگەلی پێشەوەچوون لە خەبات و گەیشتن بە ئامانج.
وەك ئاماژە درا، كردەوەگەلی ریبەرانمان هەركام لەجێ خۆیاندا وانەگەلێكی مەزنن بۆ فێربوون. ئەمە لە كاتێكدایە قوولبوونەوە و خوێندنەوەیەكی ئاوەها كە لایەقی باڵای رێبەرێكی مەزن بێ، موتاڵایەكی ورد و چەند رەهەندییە كە هەر رەهەندێكی پێویستی بە كات، لێهاتوویی و كەرەستەی تایبەتە، ئەمەش بێگۆمان لە چوارچێوەی وتارێكی كورت و سەرپێیدا ناگونجێ. نەگونجاوییەك كە نووسەری ئەم دێڕانە دەیزانێ و باوەڕی پێیە و بەبێ هیچ ئیدەعایەك لە مەبەستی هەنووكەیی ئەم نووسراوەشدا بە دوویدا ناچێ. بۆیە ئەم نووسراوە تەنیا بە مەبەستی ورووژاندنی بابەتێكی گرینگ و بەبیرهێنانەوەیەك دەبێ لە سەر رێز و وەفا بۆ تەمەنێك لە زانست و خەباتی ئەم رێبەرە شۆرشگێرە.
یەكێ لەو رەهەندگەلە كەلە خوێندنەوەی كەسیەتی سیاسیی شەهیدی هەرگیز نەمر دوكتۆر قاسملوودا بەرچاو و گرینگە، چەمكی رێبەرییە. رێبەر بە واتا زانستییەكەی و بە شێوەیەكی گشتی بریتیە لە شەخسییەتێكی حەقیقی یان یاسایی كە كارتێكەر دەبێ لەسەر لایەنگران و هۆگرانی و بە هرووژاندنیان لە كەش و هەوایەكی خۆویستانە و ئاگایانەدا دەرفەتگەلێكی لەبار دەرەخسێنێ بۆ گەیشتن بە ئامانجێكی تایبەت. هەروەك لەم پێناسەدا دیارە ئەركەكانی رێبەر سنوورەكانی پێناسەی كەسی رێكخەر كە بە كورتی بریتیە لە پێوەندیەكی فەرمی و ئۆرگانی لە نێوان رێكخەر و ئەنداماندا تێدەپەڕێنێ. بەڵام ئەمەش ناوێ لەبیر بكەین كە رێكخەر دەتوانێ هاوكات لە كاراكتێری رێبەریشدا خۆ بنوێنێ.
بەم پێناسە كورتە وەك دەروازەیەك بۆ چوونە ناو باسەكەمان لە درێژەدا تێدەكۆشین تایبەتماندیگەلی هەڵسوكەوتی كاك د. قاسملوو وەك رێبەرێكی بلیمەت بێرینە بەرباس و شرۆڤە.
رێبەر داهێنەر و خاوەن بیرۆكەیە، مەند نامێنەتەوە و بەدوای گۆران و نوێ بوونەوەی بەردەوام دایە. هەر ئەم تایبەتمەندییەی وای لێدەكا رەخنەگر و رەخنەوەرگر بێ. لە پاش پێشەوای نەمر قازی، وەك دامەزرێنەری حیزبی دیمۆكرات، دوكتۆر قاسملوو بە رێبەرێك دەناسرێ كە گیانێكی تازەی داوەتە حیزب. لە راستیدا ئەو ناوبانگە مودێڕنەی حیزبی دیمۆكرات، زیاتر لە هەر كاتێك لە سەردەمی هاتنەوە و بەدەستەوە گرتنی سوكانی ئەم حیزبە لەلایەن د. قاسملووە بەرجەستە دەبێتەوە. ناوبانگێك كە زیاتر لە هەر شتێ بە داڕشتنی پێرەو و پرۆگرامێكی سەردەمیانە و تیۆریزە كردنی كاكڵیی ئەم پرۆگرامە لە چوارچێوەی سوسیالزمی دیمۆكراتیكدا بەستراوەتەوە. سەرەڕای ئەوەش بەردەوامی لە پراكتیكی خەباتی كوردایەتی و پاراستنی سەربەخۆیی برێاردان قورساییەكی پتری پێ دەدا. بێگومان هەمووی ئەم خاڵانەی كە باسی كرا، بەبێ لە بەرچاوگرتنی نەقشی بنەمایی قاسملوو وەكوو رێبەرێكی لێهاتوو و داهێنەر نەدەكرا. بۆیە لە ژێر كارتێكەری ویدا بزووتنەوەی كوردستانی هاوكات لەگەڵ دەوڵەمەندتر بوونی لە باری تیۆریدا، بووبوو خاوەن روشنبیرییەكی خۆماڵیتر و بەهێزتر و بە ئەو تایبەتمەندیگەلەی بەدەستی هێنابوو زۆر زیاتر لە جاران لە پانتایی جیهانیدا ناسێنرا.
بە خوێندەنەوەی رەوتی پێشەوەچوونی هزر و ئەندیشەی نەمر قاسملوو، ڵێكۆڵەر بە سانایی تێدەگا ئەم رەوتە هەڵكشانێكی بەردەوام و ئاوێتەی گۆڕان بووە. هزری قاسملوو بە خێرایی سنووركانی ئایدیۆلۆژیای زاڵی سەردەم تێدەپەڕێنی و مۆركێكی شەخسی، رەخنەگرانە و خۆپەرێز لە بەستراوەیی دەگرێتە خۆی و لە روومەتدا ئارستەیەكی كوردانەتر پەیدا دەكا. وەك لە مێژووی حیزبیشدا دیارە ئەم تایبەتمەندیەش بەزوویی و بەزۆری لەژێر كارتێكەری راستەوخۆی ئەودا لە بەرنامە و پراكتیكی سیاسیی حیزبدا بەرجەستە دەبێتەوە و وەك یەكێ لە سەرەكیترین بایەخگەلی سیاسی جێگیر دەبێ.
وەك نایێر بیرمەندی رێكخروەكان دەڵێ: "تا كاتێ هێز (مەبەست لایەنی هێز یان قودرەتی نێو رێكخراوەییە) بیری زاڵی رێبەر بێ، پێیگەیشتن بە ئاستێكی بەرزتر لە ستاندارگەلی رێبەری نامۆمكینە. رێبەر دەبێ خزمەت كردن بە بنەما بگرێ. ئەگەرچی هێز لەگەڵ رێبەریدا دێ، بەڵام تەنیا كەڵكی رێگەپێدراوی ئەم هێزە، خزمەت كردنە."(راسیل و ستۆن،٢٠٠٢، ل١٤٥) سێ فاكتەری توانای ئاكادیمی، شۆرشگێڕی و هەڵسووڕی عەمەلی و هەبوونی لێهاتوویی ئەخلاقیی رێبەری لە كەسیەتی قاسملوودا، پاڵنەری بوون تاكوو لێهاتوویی پتری هاوڕێیانی خۆی بە یارمەتیدەری خەبات بزانێ. كەسێ بوو نە تەنیا ترسی لە پێگەیشتنی ئەویتر نەبوو، بەڵكوو سەنگەر بە سەنگەر بە دووی شۆڕشگێڕانی شیاوی بە ئاكادیمی بووندا دەگەڕا و دەستی یارمەتی و پاڵپشتی بۆ درێژ دەكردن. قاسملوو تەنیا ریبەرێكی خزمەتڤان نەبوو، ئەو هاوكات لەگەڵ خزمەتڤانیدا رێبەرێكی گۆڕانخواز بوو. ویستی شەخسی خۆی فیدای بەرژەوەندیی گشتی دەكرد. دەیزانی كەلە رەوتی خەباتی درێژخایەن و توندوتێژدا مومكینە گەلێك كەسایەتی لێهاتوو قوربانی ببن، بۆیە زیاتر لە هەر كەرەستەیەكی دیكە بایەخی بە ئەندامانی رێكخراوەكەی و كۆمەڵگای كوردەواری دەدا. هەر لەم رێگەیەشدا هەوڵی بێوچانی پەروەردەكردنی تاك بە تاكی ئەندامان بوو. باوەڕی راستەقینەی وابوو كە ئەو ئەندامانە بڕبڕەی پشتی ریكخراوەكەین. لە ئاست كۆمەڵگا و نەپچڕاندنی پێوەندیی حێزب وخەڵكدا، وەك لە جێگایەدا بیستراوە دەڵێ: ئێمە|حیزب| وەكوو ماسین و خەڵكی كوردستانیش گۆمی ئاون، هەروەك دیارە ماسی بە بێ ئاوا ناژیت. ئەم بایەخدانانەی ناوبراو دەرئەنجامی وەڵام دانەوەی ئەرێنی كەسانی دەورو پشتی لێ دەكەوتەوە، بۆیە هەستی نزیكایەتی و كارتێكەری قاسملوو لە كاراكتێری رێبەریدا چەند ئەوەندە بەرزتر دەكردەوە و لە ئاكامدا كردەوەو ئاخاڤتنی قاسملوو كارتێكەرییەكی قوولتری لە سەر ئەندامانی حیزبی و كۆمەڵانی خەڵك دادەنا و تا ئیستایشی لەگەڵدا بێ بیرو هزری قاسملوو جەزەبە و ورووژێنەری تایبەت بە خۆی لە دەست نەداوە.
بەرێوەبەری؛ پێوەندییەكی هەرەمییە لە نێوان رێكخەر و ئەندامگەلی رێكخراودا، بەڵام رێبەری؛ نێوانگەرمییەكی دەروونی و ورووژێنەرە. قاسملوو رێبەریكی رێكخەر بوو. بۆیە پێوەندی نێوان ئەو و هاورێیانی لە حیزبدا، پێوەندییەكی تێكلاو بوو لە چەشنی هەردووك مێتۆدی ئاماژە پێكراو، ئەگەرچی لایەنی پێوەندی دەروونی لە كەسیەتی قاسملوودا قورسایی زۆرتری هەبوو. ئەو پتر لەوەیكە فرمان بدا، بەرامبەری بە قەناعەت دە‌هێنا. لەكاتی دەربڕینی بیرو ڕادا و دەرك بە گرینگی گۆرانكارییەك، دەستی نەدەدایە بە زۆر قبوولاندنی بۆچوونەكەی، بەڵكوو تێدەكۆشا گرینگیەكانی ئەو بۆچوونە بۆ بەرامبەری روون بكاتەوە. لە كاتێكدا ویستی سۆسیالیزمی دیمۆكراتیك ببێتە ئامانجی دوارۆژی حیزب، بە نووسینەوەی "كورتە باسێك لە سەر سۆسیالیزمی دیمۆكراتیك" بۆچوونەكانی خۆ شیكردەوە و بە نرخی چەند كۆنگرە چاوەڕوانی ملكەچی ئیرادەی ئەندامانی حیزبی بوو.
رێبەر بە پێ تایبەتمەندیگەلی تاكەكەسی؛ وەكوو تایبەتمەندیگەلی رەفتاری و توانا زانستییەكانی، كاراكتەرێكی كردەوەگەرای هەیە، واتە كردەوە خولقێنە و لە پرۆسەی پێشەوەچووندا دەستەوەستان نامێنێ و لە زۆربەی حالەتەكاندا پێشی رەوتی رووداوەكان دەكەوێ و ئاڵترناتیوگەلی تایبەتی هەر قۆناخێك لە پێش چاو دەگرێ.
د. قاسملوو، بە شەهادەتی نێزیك بە تەواوی هاوڕێیانی، شۆرشڤانێكی خولقێنەر بوو. لە پرۆسەی خەباتی سیاسیدا دوگم نەبوو و هەموو ئامرازگەلی خەباتی لەبەرچاو دەگرت و لە كاتی خۆیدا وەگەڕی دەخست. پێداگرییەكی تایبەتی لەسەر بەردەوامیی خەبات و تووش نەكردنی بە نەجووڵان و "ئاشبەتاڵی" دەكرد. "...ئێمە، رێبەرایەتیی حیزبی ئێمە، هەر لە سەرەتاوە زۆر بە سەراحەت رایگەیاند كە لە مێژووی حیزبی ئێمەدا ئاشبەتاڵ جێگای نیە و نابێ تكرار بكرێ. ... كە دەڵێین ئاشبەتاڵ نابێ، حەتتا ئەگەر ئەو دەوڵەتانە |ئێران وئێراق| رێك كەوتن، ئێمە دەبێ خەباتی خۆمان درێژە پێبدەین." (تاڤگەی هەقیقەت بەرگی یەكەم) هەروەك لە كتێبی مێژووی حیزبی دێمۆكراتیشدا هاتووە، د. قاسملوو لە بەرەبەرەی شۆڕشی گەلانی ئێران لە ساڵی ٥٧دا، بە لێكدانەوەیەكی درووست و بەجێ، پێشبینی رووخانی رێژیمی پاشایەتی دەكا و داوا لە هاوڕێیانی سەركردایەتی حیزبی دێموكرات دەكا كە بگەرێنەوە نێوخوی وڵات. لە هەقیقەتدا بڕیاردانی دروست واتە بڕیارێكی پشت بەستوو بە لێكدانەوەیەكی زانستی ، ئەویش لە كاتێكدا چارەنووسی كەسانێكی دیكە لە دەستتدا بێ، كارێكی هێندە سانا نیە. ئەمە یەكێ لەو تایبەتمەندییە هەر گرینگانەیە كە پێناسەی رێبەری پێدەكرێ و رەنگە زۆرێشمان نەوتبێ ئەگەر بڵێین فاكتەرێكە رێبەرێك دەخولقێنێ.
قاسملوو لە ئێش و ئازار و ناتەواویەكانی نەتەوەكەی تێگەیشتبوو، هەربۆیە لە هەوڵ و تێكۆشانی بێوچاندا بوو بۆ بنبڕ كردن یان لانیكەم كەمكردنەوەی ئەم گرفتانە. ئەگەرچی چارەسەری یەكجاری لە نەهێشتنی دەسەڵاتی بێگانەدا و زاڵ بوونی گەل بەسەر چارەنووسی خۆیدا دەزانی، بەڵام سەرەڕای ئەوەش لە پێداویستیگەلی هەنووكەیی و نێوخۆیی بۆ چاكسازی بێ ئاگا نەدەمایەوە. لە گەرمەی شۆڕشی ساڵی ٥٧ دا و ساڵانی پاشتری لە كاتێكدا هەموو كەرەسەكانی بە كاریزما بوونی قاسملوو لەبەر دەستدا بوو، پڕەنسیپەكانی وەلا نەنا و بە هەموو توانایەوە دژایەتیی تاك پەرەستی كردە ئامانجی خۆی. كاتێك لە كۆبوونەوەی بەرینی شاری مەهاباددا خەڵك لە دەوری گردبوونەوە و دروشمی بژی قاسملوویان خستە گەروو، زۆر بە روونی پەیامی خۆی ئاشكرا كرد و دژی وەدووكەوتنی تاك وەستایەوە و دۆست و دژمنی ئاگادار كردەوە كە قاسملوو بۆ گەیشتن بە دیمۆكراسی مەیدانداری خەبات دەكا و لەو پێناوەشدا یەكەم قوربانی بەرژەوەندییە شەخسییەكانی خۆیەتی. "خوشك و برایانی خۆشەویست! لە بیرتان نەچێ، دیارە مانگێكە چاومان بە یەكتر نەكەوتووە، بازە شتێكتان لەبیر چووە، یەكێك لەوانە ئەوەیە شوعاری ئێمە هەر "درود بەر دێمۆكرات"ە، فەردپەرەستی لە حیزبی دێموكراتدا نابێ ببێ. فەردپەرەستی بە زەرەرمان تەواو دەبێ." (تاڤگەی هەقیقەت بەرگی یەكەم)
- ئەگەرچی بە كاریزما و ئوستوورە بوونی قاسملوو بە تایببەتی پاش شەهید بوونی بابەتێكی ترە كە لێكدانەوەی لە دەرفەتی ئەم نووسراوەدا ناگونجێ.-
هەروەك لە پێشەكیدا ئاماژە كرا، وردبوونە لە شێواز و تایبەتمەندیگەلی خەباتی نەتەوەكامان بە تایبەت فێربوون لە ئاوێنەی كرداری رێبەرانی سوورخەڵاتی گەلەكەمان یەكێك لە بەنرخترین سەرمایەكانمانە كە دەتوانێ رێگا چارەی زۆرێك لە گرفتگەلمان پێ نیشان بدا. هونەری قاسملوو لە شۆرشڤانی، دیپلۆماسی و رێبەری و هتد. سەرەڕای كەم بوونی سەرچاوەی نووسراو، بە پێی دوور نەبوونی سەردەمی ژیانی پربایەخی، دەرفەتی لێكۆلێنەوە و تگەیشتن لە واقیعێكی هەست پێكراو و جێگای متمانەتری ماوە. بە باوەڕی نووسەر كاك د. قاسملووی شەهید، رێبەرێكی مۆدێڕنە كە خۆێندنەوەی كرداری سیاسی و تەنانەت داستانی ژیانی شەخسی سەرمەشقێكی چەند رەهەندی دەخاتە پێش چاوی نەوەی كۆن و نوێمان. بۆیە سەرەڕای بە فێڕۆ چوونی دەرفەتە پربایەخەكان، بەپێی پێداویستی هەنووكەیمان، بەتایبەت لە ئێستای قەیرانباری بزووتنەوەماندا و بە حوكمی لۆژیك، با لە ساڵیادی شەهید بوونی رێبەرانماندا دوور بكەوینەوە لە "مەرسیە خوانی" و بە كەرستەی مۆدێرن یاد و رێگایان بەرز و پیرۆز راگرین.
jamil.ahmady@gmail.com
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر